Slash and Burn Agriculture स्लॅश-अँड-बर्न शेती ही शेतीची एक प्राचीन आणि पारंपारिक पद्धत आहे, विशेषत: जंगली भागात किंवा कमी उत्पादनाच्या जमिनीवर सराव केला जातो. यामध्ये झाडे किंवा ब्रशने जमीन तयार करणे, त्यांना जाळणे आणि परिसरात पिके वाढवणे समाविष्ट आहे. ही पद्धत जंगली भागात आणि घनदाट वनस्पती असलेल्या भागात सर्वात सामान्य आहे. शेतीची ही पद्धत विविध नावांनी ओळखली जाते, जसे की स्लॅश-अँड-बर्न शेती, नो-टिल फार्मिंग किंवा जमीन साफ करणे.slash and burn agriculture
शेती बदलणे हा शेतीचा एक मार्ग आहे जो काही लोकांनी बर्याच काळापासून वापरला आहे, विशेषत: विविध समुदायांमध्ये. हे पर्यावरणाला आणि पृथ्वीवर राहणाऱ्या अनेक वनस्पती आणि प्राण्यांना हानी पोहोचवू शकते, परंतु याने विविध कारणांमुळे शेतकऱ्यांना मदत केली आहे. काही लोकांना वाटते की ही एक चांगली कल्पना आहे, तर इतरांना वाटते की यामुळे समस्या निर्माण होतात.slash
स्लॅश आणि बर्न शेती म्हणजे काय?
Slash and Burn Agriculture जमीन शेतीसाठी तयार करण्यासाठी लोक जंगलातील झाडे आणि इतर झाडे तोडतात आणि नंतर त्यांना आग लावतात तेव्हा स्लॅश आणि बर्न शेती असते. प्रथम, ते झाडे काढून घेतात आणि नंतर जे उरले आहे ते ते जाळतात. बर्न केल्यानंतर, ते काही काळ त्या भागात पिके लावू शकतात. परंतु काही वर्षांनी माती कमी निरोगी होते, म्हणून शेतकरी नवीन जागेवर जातात आणि ते सर्व पुन्हा करतात.slash meaning
जेव्हा शेतकरी पीक-मशागत वापरतात, तेव्हा ते मातीला रोपे वाढवण्यासाठी आवश्यक असलेली चांगली सामग्री देण्यास मदत करते कारण झाडे जाळल्याने जमिनीत पोषक तत्वांचा समावेश होतो. परंतु जर त्यांनी हे खूप वेळा केले तर माती जीर्ण होऊ शकते आणि वाढत्या रोपांसाठी तितकी चांगली राहणार नाही.burn
स्लॅश आणि बर्न ॲग्रीकल्चर हा शेतीचा एक मार्ग आहे जिथे लोक त्या भागात नवीन पिके लावण्यापूर्वी झाडे तोडतात आणि नंतर जाळतात. ही पद्धत बर्याचदा उबदार ठिकाणी वापरली जाते. बऱ्याच काळापूर्वी, ते चांगले काम करत होते कारण जळलेल्या रोपांच्या राखेमुळे माती वाढण्यास चांगली मदत होते. परंतु जर ते काळजीपूर्वक केले नाही तर, यामुळे पर्यावरणासाठी समस्या उद्भवू शकतात, जसे की विविध प्रकारच्या वनस्पती आणि प्राणी गमावणे, माती कमकुवत करणे आणि प्रदूषण होऊ शकते. या समस्यांचे निराकरण करण्यात मदत करण्यासाठी, आम्हाला नवीन साधने आणि शेतीचे अनुकूल मार्ग वापरणे आवश्यक आहे जे पृथ्वीसाठी अधिक चांगले आहेत.
२. स्लॅश आणि बर्न शेतीची प्रक्रिया
Slash and Burn Agriculture स्लॅश आणि बर्न कृषी प्रक्रिया सहसा अनेक मुख्य चरणांमध्ये विभागली जाते:
वनस्पती काढणे (Clearing the Land):प्रथम, आम्ही भरपूर झाडे किंवा झुडुपे असलेली जागा निवडतो. मग, आम्ही झाडे किंवा झाडे काढतो. यामध्ये आम्हाला मदत करण्यासाठी आम्ही मोठी मशीन किंवा टूल्स वापरतो.
ओवाळणे आणि जाळणे (Slash and Burn):जेव्हा झाडे आणि झाडे काढून घेतली जातात तेव्हा त्यांचे लहान तुकडे केले जातात. हे तुकडे नंतर जाळले जातात, आणि राख नैसर्गिक खतांसारखी चांगली सामग्री घालून माती चांगली बनविण्यास मदत करते.
पीक घेतले जाणे (Crop Planting):जेव्हा झाडे जळतात, तेव्हा शेतकरी त्याऐवजी तांदूळ, बाजरी आणि इतर रोपे लावतात. ही पिके त्यांना अन्न वाढण्यास मदत करतात.
पिकांची फळे व पिकांची काढणी (Harvesting):जमिनीतून झाडे उचलल्यानंतर, ते स्वच्छ केले जातात आणि तयार केले जातात जेणेकरून ते मातीला पुन्हा चांगली रोपे वाढण्यास किंवा जमिनीत मोडण्यास मदत करू शकतात.
३. स्लॅश आणि बर्न शेतीचे फायदे
स्लॅश-अँड-बर्न शेतीमध्ये बऱ्याच चांगल्या गोष्टी आहेत. ज्यांच्याकडे फारशी साधने किंवा संसाधने नाहीत अशा आदिवासी गट आणि शेतकऱ्यांसाठी या चांगल्या गोष्टी खरोखर उपयुक्त आहेत.
- नैसर्गिक माती खत:
जळलेल्या वनस्पतींची राख अत्यंत पौष्टिक माती म्हणून काम करते. ही प्रक्रिया मातीला आवश्यक खनिजे आणि पोषक तत्वे प्रदान करते. - पिके लवकर वाढतात:
या पद्धतीमुळे, शेतकऱ्यांना लवकर कापणी मिळते कारण जमिनीचा पोत आणि पोषक क्षमता तात्पुरती सुधारली जाते. ही पद्धत शाश्वत नसली तरी शेतकऱ्यांना काही काळ चांगले पीक मिळू शकते. - आदिवासी समाजासाठी फायदेशीर:
आदिवासी समाजातील लोक अनेक वर्षांपासून या शेती पद्धतीचा वापर करत आहेत. त्यांच्याकडे तंत्रज्ञानाचा वापर कमी असला तरी, ते जंगली वनस्पती गोळा करण्यासह पिके घेतात. - पक्षी आणि प्राण्यांसाठी चांगले वातावरण तयार करते:
जळणारी वनस्पती या परिसरात नवीन प्राणी आणि पक्ष्यांना आकर्षित करते. यामुळे जैवविविधतेला चालना मिळते.
४. स्लॅश आणि बर्न शेतीचे तोटे
परंतु स्लॅश आणि बर्न शेतीमध्ये काही समस्या आहेत. एक मोठी समस्या म्हणजे ते पर्यावरणाला हानी पोहोचवू शकते.
जमिनीतली उत्पादन क्षमता कमी होणे:
जेव्हा तुम्ही विशिष्ट पद्धतीने झाडे तोडता तेव्हा जमीन मऊ होते. परंतु आपण हे बर्याच वेळा केल्यास, जमीन खराब होऊ शकते आणि झाडे वाढण्यास मदत करणार नाही.
वनस्पती आणि प्राण्यांचे नष्ट होणे:
जेव्हा लोक जमिनीतून फळे आणि भाजीपाला घेतात तेव्हा ते कधीकधी प्राणी आणि पक्ष्यांच्या घरांना दुखापत करतात. यामुळे विविध प्रकारच्या प्राण्यांना जंगलात राहणे कठीण होते आणि त्यापैकी अनेकांना जाण्यासाठी जागा नसते.
हवामानातील बदल:
इन्सिनरेटरमध्ये कचरा जाळणे आपल्या ग्रहासाठी वाईट असू शकते. जेव्हा आपण वस्तू जाळतो तेव्हा त्यामुळे हवा घाण होऊ शकते, जी पर्यावरणासाठी चांगली नाही. झाडे तोडणे आणि जंगले जाळणे यामुळे हवेत वायूंचा समावेश होतो ज्यामुळे पृथ्वी गरम होऊ शकते.
मातीचे अपरदन (Soil Erosion):
माती जळली की ती कठोर आणि कोरडी होते. यामुळे पाऊस पडल्यावर माती वाहून जाऊ शकते, जे चांगले नाही. याचा अर्थ माती कमकुवत होते आणि झाडेही वाढू शकत नाहीत.
५. स्लॅश आणि बर्न शेतीचे पर्यावरणीय परिणाम
स्लॅश आणि बर्न शेती हा अन्न पिकवण्याचा जलद मार्ग आहे, परंतु यामुळे पर्यावरणाला खरोखरच हानी पोहोचू शकते. जेव्हा लोक मोठ्या जंगलात हे करतात तेव्हा ते वनस्पती आणि प्राण्यांना खूप समस्या निर्माण करू शकतात.
- हवामान बदल:
जंगलतोड आणि जंगल जाळल्यामुळे वातावरणातील कार्बन डायऑक्साइडचे प्रमाण वाढते, जो हरितगृह वायू आहे. या वायूमुळे पृथ्वीचे तापमान वाढते, ज्यामुळे जागतिक हवामान बदल होतो. - नदी प्रदूषण:
जंगलातील काही रसायने आणि वनस्पतींचे अवशेष नद्या आणि जलकुंभांमध्ये झिरपू शकतात. याचा परिणाम जलप्रदूषण आणि मत्स्यव्यवसायावर होतो. - जैवविविधतेचे नुकसान:
जंगलातील वनस्पती आणि प्राणी नष्ट झाल्याने जैवविविधतेला हानी पोहोचते. अनेक प्राणी-पक्षी पळून जातात.
६. स्लॅश आणि बर्न शेतीला पर्यायी पद्धती
पिके वाढवण्यासाठी जंगले तोडणे आणि जाळणे या तुलनेत पर्यावरणासाठी हा एक सुरक्षित आणि चांगला पर्याय आहे.
- सेंद्रिय शेती:
सेंद्रिय शेतीमध्ये रासायनिक खतांचा वापर न करता नैसर्गिक पद्धतीने शेती केली जाते. त्यामुळे जमिनीचा पोत टिकून राहतो. - जलसंधारण:
जलसंधारणाच्या पद्धती वापरून शेतकऱ्यांनी पाणी वाचवण्याचे काम केले पाहिजे. यामुळे मातीचे संरक्षण होईल. - अंतर्गत सुधारणा:
नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करून शेती अधिक कार्यक्षम बनवता येईल, ज्यामुळे पारंपरिक स्लॅश आणि बर्न पद्धतीला पर्याय मिळेल.
निष्कर्ष
स्लॅश आणि बर्न शेती ही एक पद्धत आहे जी काही लोकांनी अनेक वर्षांपासून अन्न पिकवण्यासाठी वापरली आहे. तथापि, ते पर्यावरणाला हानी पोहोचवू शकते, विशेषत: अधिकाधिक लोकांना ते वाढवण्यासाठी अन्न आणि जमीन आवश्यक आहे. या शेतीच्या पद्धतीचा निसर्गावर कसा परिणाम होतो याचा विचार करायला हवा. पृथ्वीसाठी चांगल्या शेती पद्धती वापरून, आम्ही आमच्या ग्रहाची आणि येथे राहणाऱ्या प्रत्येकाची काळजी घेण्यात मदत करू शकतो.