Grapes Export from India: द्राक्षे हे फळ भारतातील सर्वाधिक उत्पन्न होणाऱ्या आणि निर्यात होणाऱ्या फळांपैकी एक आहे. भारतीय द्राक्षांना आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेमध्ये मोठी मागणी आहे. महाराष्ट्र, कर्नाटक, तामिळनाडू आणि आंध्र प्रदेश या राज्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर द्राक्ष उत्पादन केले जाते. जर तुम्हाला द्राक्षे निर्यात करायची असतील, तर तुम्हाला त्यासाठी विशिष्ट प्रक्रिया, कागदपत्रे, व प्रमाणपत्रे यांची आवश्यकता असते.
या लेखात आपण द्राक्षे निर्यात प्रक्रिया, आवश्यक कागदपत्रे, नियम व अटी, आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेबद्दल संपूर्ण माहिती पाहणार आहोत.
भारतीय द्राक्ष निर्यात: एक दृष्टीक्षेप
भारतातील द्राक्षे प्रामुख्याने युरोपियन युनियन (EU), मध्य-पूर्व देश, रशिया, आणि आशियाई देशांमध्ये निर्यात केली जातात. भारतीय द्राक्षे त्यांच्या गोडसर चव, गुणवत्ता, आणि पोषणमूल्यामुळे लोकप्रिय आहेत.
मुख्य द्राक्ष उत्पादक राज्ये:
- महाराष्ट्र: भारतातील सुमारे ८०% द्राक्ष उत्पादन होते.
- कर्नाटक
- तामिळनाडू
- आंध्र प्रदेश
अटी व आवश्यक पात्रता
द्राक्षे निर्यात करण्यासाठी खालील अटी आणि पात्रता आवश्यक आहेत:
- (IEC) Importer-Exporter Code : विदेश व्यापार संचालनालयाकडून (DGFT) आयात-निर्यात कोड घेणे बंधनकारक आहे.IEC
- नोंदणी पत्र APEDA: Agricultural and Processed Food Products Export Development Authority (APEDA) कडे नोंदणी करावी लागते.
- गुणवत्ता मानके: निर्यात होणाऱ्या द्राक्षांची गुणवत्ता आंतरराष्ट्रीय मानकांनुसार असावी.
- फायटोसॅनिटरी प्रमाणपत्र: पिकाचे आरोग्य आणि स्वच्छतेसाठी प्रमाणपत्र अनिवार्य आहे.Grapes Export from India
आवश्यक कागदपत्रे
द्राक्षे निर्यात प्रक्रियेसाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- Importer-Exporter Code (IEC)
- नोंदणी प्रमाणपत्र APEDA
- व्यवसाय परवाना (GST नोंदणी)
- पॅकिंग लिस्ट (Packing List)
- व्यावसायिक चलन (Commercial Invoice)
- बिल ऑफ लोडिंग (Bill of Lading)
- फायटोसॅनिटरी प्रमाणपत्र (Phytosanitary Certificate)
- उत्पादकता व गुणवत्ता प्रमाणपत्रे (Global GAP Certification)
- रवाना प्रमाणपत्र (Shipping Bill)
- FSSAI प्रमाणपत्र (अन्न सुरक्षा आणि मानके प्राधिकरण)
मुख्य द्राक्ष जाती (Varieties of Grapes for Export):
- थॉम्पसन सीडलेस (Thompson Seedless): सर्वाधिक निर्यात केली जाणारी गोडसर व बिनबिया जात.
- फ्लेम सीडलेस (Flame Seedless): गडद लाल रंगाची आणि आकर्षक प्रकार.
- सोनाका: ही पांढऱ्या द्राक्षांची प्रगत जात आहे.
- शारद सीडलेस: अधिक चवदार व टिकाऊ प्रकार.
द्राक्ष निर्यातीसाठी प्रक्रिया (Steps to Export Grapes)
1. APEDA मध्ये नोंदणी करा
(Agricultural and Processed Food Products Export Development Authority) कडे नोंदणी करणे अनिवार्य आहे. APEDA नोंदणीमुळे तुम्हाला भारत सरकारकडून निर्यातीसाठी आवश्यक सुविधा व सबसिडी मिळतात.
2. Importer-Exporter Code (IEC) मिळवा
DGFT (Directorate General of Foreign Trade) द्वारे IEC कोडसाठी अर्ज करा. IEC हा कोड निर्यातदाराचे ओळखपत्र म्हणून काम करतो.
3. योग्य बाजारपेठ निवडा bill of lading tracking
- निर्यातीसाठी योग्य देश व बाजारपेठेचा अभ्यास करा.
- कोणत्या देशात द्राक्षांना सर्वाधिक मागणी आहे हे ओळखा.
- EU (युरोप), दुबई, आणि अमेरिका या देशांमध्ये मोठी मागणी आहे.
4. फळांची गुणवत्ता तपासा
- द्राक्षांची गुणवत्ता EU मानके, Global GAP प्रमाणपत्र यानुसार असावी.
- निर्यातयोग्य द्राक्षे गोडसर, स्वच्छ, आणि रसायन मुक्त असावीत.
5. फायटोसॅनिटरी प्रमाणपत्र मिळवा
- निर्यात करण्यापूर्वी द्राक्षे कीटक मुक्त आणि निरोगी असल्याचे प्रमाणपत्र घ्या.
- हे प्रमाणपत्र पिकाचे आरोग्य संरक्षण विभागाकडून मिळते.
6. पॅकिंग आणि लेबलिंग करा
- आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेसाठी द्राक्षांची योग्य पॅकिंग करा.
- पॅकेजिंगवर उत्पादक देश, वजन, उत्पादकाचे नाव, आणि निर्यातदाराचा पत्ता नमूद असावा.
7. कस्टम क्लिअरन्स (Custom Clearance)
- तुमचे सर्व कागदपत्रे तयार ठेवा.
- विभागाकडून मंजुरी मिळवून निर्यात प्रक्रिया पूर्ण करा.
8. माल वाहतूक (Shipping Process)
- द्राक्षांची वाहतूक सागरी (Sea Freight) किंवा हवाईमार्गे (Air Freight) केली जाते.
- फळे खराब होऊ नयेत म्हणून कोल्ड स्टोरेज तंत्रज्ञान वापरणे गरजेचे आहे.
तंत्रज्ञान व साधने
द्राक्षे निर्यातीत तंत्रज्ञानाचा मोठा वापर केला जातो:
- प्री-कूलिंग युनिट्स: पिकानंतर द्राक्षे त्वरित थंड करणे.
- हायड्रो-कूलिंग सिस्टम: फळांना स्वच्छ करून तापमान नियंत्रित ठेवणे.
- Modified Atmosphere Packaging (MAP): पॅकिंगदरम्यान ऑक्सिजन कमी ठेवून टिकाऊपणा वाढवणे.Packaging
- Refrigerated Containers: द्राक्षांची वाहतूक करताना कंटेनरचे तापमान ०° ते १.५° सेल्सियस ठेवणे आवश्यक आहे.
आंतरराष्ट्रीय प्रमाण Grapes Export from India
ISO प्रमाणन म्हणजे महत्त्वाच्या नियमांचा संच जो व्यवसायांना त्यांची गुणवत्ता उच्च ठेवण्यास मदत करतो.
१. Global GAP (Good Agricultural Practices): ग्लोबल GAP हा शेतजमिनी सुरक्षितपणे करत आहेत आणि चांगले अन्न बनवत आहेत हे तपासण्याचा एक मार्ग आहे. हे एक उत्तम शेतकरी होण्यासाठी सुवर्ण तारा मिळवण्यासारखे आहे!
२. EU मानके: उत्पादने युरोपियन देशांमध्ये विकण्यासाठी पाळले पाहिजेत असे नियम.
FSSAI नियम: अन्न खाण्यासाठी सुरक्षित आहे याची खात्री करणे!
हे एका चमकदार सोन्याच्या तारेसारखे आहे जे दर्शविते की एखादी कंपनी वस्तू व्यवस्थित ठेवण्यासाठी आणि ते जे काही करते ते उच्च दर्जाचे आणि उच्च दर्जाचे आहे याची खात्री करण्यात खरोखरच चांगली आहे!
अडचणी
- गुणवत्ता नियंत्रण: आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेसाठी फळाचा दर्जा टिकवून ठेवणे हे मोठे आव्हान आहे.
- वाहतूक समस्या: थंड तापमानात माल साठवणे आणि वाहतूक करणे महाग आहे.
- कागदपत्रे आणि परवानग्या: निर्यातीसाठी अनेक कागदपत्रे आणि परवानग्या आवश्यक आहेत.
- आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा: इतर देशांतील द्राक्ष उत्पादकांशी स्पर्धा.
द्राक्ष निर्यातीत नफा कसा वाढवावा?
- उच्च गुणवत्ता राखणे: Global GAP, FSSAI, आणि ISO प्रमाणपत्रे मिळवणे अनिवार्य आहे.
- थंड साखळी (Cold Chain Management): द्राक्षांचा खराब होण्याचा धोका कमी करण्यासाठी कोल्ड स्टोरेज व कोल्ड वाहतूक वापरावी.
- पॅकिंगचा दर्जा सुधारावा: आकर्षक आणि सुरक्षित पॅकिंगसाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करावा.
- योग्य बाजारपेठेचा अभ्यास: निर्यात करण्यापूर्वी देशाची मागणी व स्पर्धेचा अभ्यास करणे.
- ग्रेडिंग व सॉर्टिंग: द्राक्षे निर्यात करण्यापूर्वी ग्रेडिंग (Grading) व सॉर्टिंग (Sorting) करून उच्च दर्जाच्या फळांची निवड करावी.
Subsidy आणि योजना FSSAI
भारत सरकार आणि राज्य सरकारे शेतकऱ्यांना आणि पीक विकणाऱ्या लोकांना पैसे आणि आधार देऊन मदत करतात.
- APEDA सबसिडी: पॅकेजिंग आणि वाहतूक खर्चासाठी सहाय्य.
- PMFBY (प्रधानमंत्री पीक विमा योजना): द्राक्षांसाठी विमा संरक्षण.
- RKVY (राष्ट्रीय कृषी विकास योजना): उत्पादन सुधारण्यासाठी सहाय्य.
Dairy Farming in India: बेस्ट व्यवसाय कल्पना.
Onion Export: कांदा कसा निर्यात करावा?
Banana Export From India: केळी निर्यात कसे करावे?
Natural Farming: नैसर्गिक शेतीचे फायदे
द्राक्ष निर्यातीतील भविष्यातील संधी
भारतीय द्राक्ष निर्यातीत वाढ होण्यासाठी पुढील संधी आहेत:
- ऑर्गॅनिक मार्केट: सेंद्रिय उत्पादनाला जगभरात मोठी मागणी आहे.
- नवीन देशांमध्ये निर्यात: आफ्रिकन व दक्षिण अमेरिकन देशांमध्ये नवीन बाजारपेठ उघडत आहेत.
- वर्धित प्रक्रिया: द्राक्षांपासून जॅम, जूस, वाईन इत्यादी पदार्थांना जगभरात चांगली मागणी आहे.
निष्कर्ष
इतर देशांतील अनेकांना खरोखरच भारतीय द्राक्षे खरेदी करायची आहेत. इतर ठिकाणी द्राक्षे पाठवणे पैसे कमविण्याचा एक चांगला मार्ग असू शकतो, परंतु त्यासाठी काळजीपूर्वक नियोजन आणि नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे. जर द्राक्ष शेतकरी आणि विक्रेत्यांनी APEDA मध्ये नोंदणी केली, त्यांची द्राक्षे चांगली पॅक केली, विशेष आरोग्य प्रमाणपत्रे मिळवली आणि उत्तम द्राक्षे पिकवली तर ते भरपूर पैसे कमवू शकतात.grapes exporter in nashik
देशांना द्राक्षे विकणे हा शेतकऱ्यांसाठी पैसे कमविण्याचा एक चांगला मार्ग असू शकतो, परंतु त्यांनी काळजीपूर्वक नियोजन करणे आणि महत्त्वाचे नियम पाळणे आवश्यक आहे. भारतातील द्राक्षे खरोखरच चांगली म्हणून ओळखली जातात आणि जर शेतकरी आणि विक्रेत्यांनी लोकांना काय हवे आहे याकडे लक्ष दिले आणि गोष्टी योग्य पद्धतीने केल्या तर ते त्यांची द्राक्षे परदेशात विकून भरपूर कमाई करू शकतात.FSSAI