Agricultural Marketing: कृषी विपणन

Agricultural Marketing: कृषी विपणन म्हणजे शेतकरी ते पिकवलेल्या अन्नाची विक्री कशी करतात आणि त्यांना त्यांच्या मेहनतीची योग्य किंमत मिळेल याची खात्री करणे खरोखर महत्त्वाचे आहे.

जेव्हा शेतकरी आपले पीक योग्य वेळी आणि योग्य मार्गाने विकतात, तेव्हा ते त्यांना पैसे मिळवण्यास मदत करते आणि संपूर्ण देशाच्या अर्थव्यवस्थेलाही मदत करते.

तथापि, भारतात, पिके कशी विकली जातात त्यामध्ये काही वाईट प्रथा आहेत, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना त्रास होऊ शकतो.

शेतकऱ्यांना त्यांचे अन्न विकण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाणे शोधण्यासाठी चांगला सल्ला आणि माहिती आवश्यक आहे.

कृषी विपणन कसे कार्य करते हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.

१. कृषी विपणन म्हणजे काय?

कृषी विपणन म्हणजे फळे आणि भाजीपाला यांसारखी अन्न आणि पिके ज्यांना खरेदी करायची आहेत त्यांना शेतातून मिळतील याची खात्री करून घेण्यासारखे आहे.

यामध्ये खरेदी करणे, विक्री करणे, गोष्टी ताज्या ठेवणे आणि लोक त्या शोधू शकतील अशा स्टोअर किंवा मार्केटमध्ये पोहोचतात याची खात्री करणे यांचा समावेश आहे.

कृषी विपणनाचे मुख्य उद्दिष्ट हे आहे की शेतकऱ्यांना ते जे पिकवतात त्याची वाजवी किंमत मिळवून देणे, लोकांना त्यांचे अन्न विकत घ्यायचे आहे.agricultural marketing in india

याची खात्री करणे आणि शेतकऱ्यांना त्यांच्या सर्व मेहनतीसाठी अधिक पैसे कमविण्यात मदत करणे.

२. कृषी विपणनाच्या घटकांचा महत्व:

कृषी विपणनामध्ये अनेक घटक असतात, त्यापैकी सर्वात महत्वाचे खालीलप्रमाणे आहेत:

१. उत्पादन:agricultural

जे शेतकरी अन्न पिकवतात त्यांच्यापासून कृषी विपणन सुरू होते. जेव्हा शेतकरी त्यांच्या झाडांची आणि पिकांची चांगली काळजी घेतात.

तेव्हा ते लोकांना विकत घेऊ इच्छित असलेल्या चांगल्या दर्जाचे अन्न पिकवू शकतात.

त्यांची पिके योग्य वेळी वाढवतील याची खात्री करू शकतात आणि त्यांना योग्य प्रमाणात पाणी, वनस्पती अन्न आणि बग स्प्रे देऊ शकतात.

जेणेकरून ते मजबूत आणि निरोगी वाढण्यास मदत करतील.

२. प्रक्रिया: agriculture in india

शेतीशिवाय मार्केटिंग होऊ शकत नाही. जेव्हा आपण कृषी प्रक्रियेबद्दल बोलतो, तेव्हा आपला अर्थ फळे, भाज्या किंवा इतर पदार्थ घेणे आणि ते विकल्या जाऊ शकतील.

अशा गोष्टींमध्ये बदलणे असा होतो. यामध्ये त्यांना छान पॅक करणे, त्यांना थंड ठेवणे जेणेकरून ते ताजेतवाने राहतील किंवा लोकांना खरेदी करण्यासाठी त्यांना तयार करण्यासाठी इतर गोष्टींचा समावेश असू शकतो.

३. बाजारपेठ आणि वितरण:

कृषी विपणनाच्या यशस्वीतेसाठी एक महत्त्वाचा घटक म्हणजे बाजारपेठ आणि वितरण प्रणाली.

शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनांचा योग्य बाजार मिळवण्यासाठी योग्य वितरण व्यवस्था असावी लागते.

भारतातील अनेक भागात कृषी विपणनाची प्रचलित पद्धत पारंपरिक बाजारांमध्ये आहे.

मात्र, आता ऑनलाइन विपणन आणि डायरेक्ट मार्केटिंग यासारख्या नवीन पद्धती देखील वापरात आल्या आहेत.

४. किंमत निर्धारण:Agricultural Marketing

शेतकऱ्यांनी पिकवलेल्या अन्नाची योग्य किंमत ठरवणे खरोखरच महत्त्वाचे आहे.

हे करण्यासाठी, लोकांना त्यांचे अन्न किती विकत घ्यायचे आहे आणि किती उपलब्ध आहे हे त्यांनी तपासणे आवश्यक आहे.

त्यांचे जेवण किती चांगले आहे आणि सरकारचे काय नियम आहेत याचाही विचार करण्याची गरज आहे.

त्यांना त्यांचे अन्न विकण्यासाठी सर्वोत्तम किंमत ठरवण्यास मदत करते.types of agriculture

५. कृषी विपणनातील तंत्रज्ञानाचा वापर:

तंत्रज्ञानाचा वापर करून शेतकऱ्यांना त्यांची पिके चांगल्या प्रकारे विकण्यास मदत होऊ शकते. उदाहरणार्थ, ते त्यांची उत्पादने ऑनलाइन विकू शकतात.

बाजाराबद्दल महत्त्वाची माहिती पाहू शकतात आणि त्यांच्या फोनवर ॲप्स वापरू शकतात.

अशा प्रकारे, शेतकरी त्यांची सामग्री कोठे विकायची हे अधिक सहजपणे शोधू शकतात.agricultural products

३. कृषी विपणनाचे आव्हान:Agricultural Marketing

भारतात शेतकऱ्यांना त्यांची पिके विकताना काही मोठ्या समस्या येतात. त्यांच्याकडे पुरेसे पाणी नाही, कधीकधी त्यांची जमीन चांगली वापरली जात नाही.

त्यांचे अन्न सुरक्षित ठेवण्यासाठी पुरेशी जागा नाही.

तसेच शेतकऱ्यांकडून खरेदी करणारे काही लोक त्यांचा गैरफायदा घेतात आणि त्यांना पाहिजे त्यापेक्षा कमी पैसे देतात.

यामुळे शेतकऱ्यांना ते पिकवलेल्या वस्तूंना चांगला भाव मिळणे कठीण होते.

याला मदत करण्यासाठी, शेतकऱ्यांना त्यांचे पीक रास्त भावात विकता यावे यासाठी सरकारने वेगवेगळे कार्यक्रम सुरू केले आहेत.

४. कृषी विपणनातील सुधारणा:

शेतकऱ्यांना त्यांची पिके चांगल्या प्रकारे विकता यावीत यासाठी भारत सरकार प्रयत्नशील आहे. यासाठी त्यांनी कृषी उत्पन्न बाजार समित्या (APMC) नावाचे विशेष गट तयार केले आहेत.

नवीन ऑनलाइन मार्केट देखील वापरत आहेत आणि शेतकऱ्यांना वाजवी व्यवहार मिळतील याची खात्री करण्यासाठी किमतीचे नियम सेट करत आहेत.

त्यांनी सुरू केलेल्या मोठ्या गोष्टींपैकी एक म्हणजे ‘ई-नाम’, ही एक डिजिटल प्रणाली आहे जी शेतकऱ्यांना त्यांचे पीक देशभरातील लोकांना विकण्यास मदत करते.

५. कृषी विपणनाचे महत्त्व:

उत्तम कृषी विपणन शेतकऱ्यांना त्यांची उत्पादने इतर देशांना विकण्यास मदत करू शकतात.

जगभरात असे अनेक लोक आहेत ज्यांना भारतीय खाद्यपदार्थ खरेदी करायचे आहेत. योग्य मार्केटिंगमुळे शेतकरी त्यांची उत्पादने परदेशात विकू शकतात.

जेव्हा शेतकरी चांगल्या मार्केटिंगद्वारे त्यांच्या पिकांची विक्री करतात तेव्हा त्यांना त्यांच्या पिकाची योग्य किंमत मिळू शकते.

याचा अर्थ ते अधिक पैसे कमवू शकतात आणि चांगले जीवन जगू शकतात.

चांगले कृषी विपणन हे सुनिश्चित करण्यात मदत करते की शेतकऱ्यांनी विकले जाणारे अन्न दर्जेदार आहे आणि किमती योग्य आहेत. जेव्हा शेतकरी योग्य मार्केटिंग तंत्र वापरतात.

तेव्हा किती अन्न उपलब्ध आहे आणि लोकांना किती खरेदी करायचे आहे याचा समतोल राखण्यास मदत होते.

६. कृषी विपणनासाठी सरकारी योजना:Agricultural Marketing

भारत सरकार कृषी विपणन क्षेत्र सुधारण्यासाठी विविध योजना राबवत आहे. या योजनांमध्ये शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी सुरू करण्यात आलेल्या विविध योजनांचा समावेश आहे.

त्यात काही महत्त्वाच्या योजनांचा उल्लेख आहे.

१. पीएम-किसान योजना (PM-Kisan Scheme)

पीएम-किसान योजना हा एक कार्यक्रम आहे जो शेतकरी जेव्हा त्यांची पिके विकतो तेव्हा त्यांना थेट पैसे देतो.

पैसे शेतकऱ्यांना त्यांचे अन्न विकण्यासाठी आवश्यक असलेल्या गोष्टी जसे की साधने आणि इतर खर्च भरण्यास मदत करतात.

२. राष्ट्रीय कृषी विपणन योजना (NAM)

भारत सरकारने शेतकऱ्यांना त्यांची पिके चांगल्या प्रकारे विकण्यास मदत करण्यासाठी एक योजना तयार केली आहे.

ते वस्तू विकण्यासाठी इंटरनेट वापरत आहेत, किमती वाजवी असल्याची खात्री करून घेत आहेत आणि शेतकऱ्यांना त्यांची उत्पादने विकण्यासाठी एकत्र काम करण्यास मदत करत आहेत.

३. कृषी बाजार सुधारणा योजना:Agricultural Marketing

शेतकऱ्यांना त्यांचे अन्न अधिक सुलभतेने विकण्यास मदत करण्यासाठी सरकार काही बदल करत आहे.

त्यांना हे सुनिश्चित करायचे आहे की प्रत्येकजण बाजारात न्याय्य खेळतो, शेतापासून स्टोअरमध्ये अन्न मिळवण्याचा खर्च कमी करतो आणि शेतकऱ्यांना त्यांचे अन्न विकत घेऊ इच्छिणाऱ्या लोकांना थेट विकण्यास मदत करतो.

७. निष्कर्ष:

कृषी विपणन खरोखर महत्वाचे आहे कारण ते शेतकऱ्यांना पैसे कमविण्यास आणि चांगले काम करण्यास मदत करते. जेव्हा शेतकरी आपली पिके योग्यरित्या विकू शकतात.

तेव्हा ते त्यांचे जीवन चांगले बनवते आणि संपूर्ण देशाच्या शेतीला मदत करते.

परंतु काहीवेळा, गोष्टी कशा विकल्या जातात यासह समस्या येतात, म्हणून आम्हाला त्या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आणि नवीन तंत्रज्ञान वापरण्याचे मार्ग शोधण्याची आवश्यकता आहे.

शेतकऱ्यांसाठी पिकांची विक्री सुलभ आणि चांगली होईल असे कार्यक्रम तयार करून सरकार मदत करू शकते.